Indie. Kadźuraho (Khajuraho)

Kadźuraho, jedna ze świątyń

Jest to jedno z tych miejsc, które zobaczyć należy koniecznie. Stąd też Kadźuraho (w jęz. polskim spotykamy też formę Kadżuraho lub Khadźuraho) znajduje się na wielu trasach prowadzących przez północną część Indii.

Nam, pilotom i przewodnikom kojarzy się z długim przejazdem. Trafiamy tu z Orci (Orczi, Orćhi), Gwalioru bądź Agry. Po zwiedzeniu Kadźuraho jedziemy do Waranasi. Jeśli autokarem, to czeka nas od 9 do 14 godzin jazdy, dlatego ruszamy już o 6 rano. Trasę z Kadźuraho do Waranasi można pokonać samolotem. Jest znacznie szybciej i wygodniej, ale wtedy tracimy możliwość obserwacji niesamowitej indyjskiej prowincji. Przejeżdżamy przez małe wsie i prawdziwą dżunglę. Tkwimy w korkach na niemiłosiernie zatłoczonych ulicach wielkich miast. Aparaty fotograficzne są w użyciu przez cały czas. Podobnie kamery. Dla turystów to inny świat. Coś zupełnie niesamowitego.

Rzeźby na świątyni w Kadźuraho

Są w Indiach miejsca, które stwarzają problemy interpretacyjne. Patrzymy i pytamy: jak wytłumaczyć coś takiego? Zabytki lub zjawiska tak bardzo obce zachodniej cywilizacji, że zupełnie nie wiadomo co z nimi zrobić. Dlatego Europejczycy reagują na Indie w dwojaki sposób. Zachwycają się lub odrzucają ze wstrętem. Wielu z nas przytłacza coś, czego nie rozumiemy. Bieda i żebracy, szczególna religijność i będąca trudnym wyzwaniem filozofia. A do tego ta masa ludzi. Nieokiełznana i bezładna. Przytłaczająca.

Ci, którzy nie odrzucili całości jako „dzikiej, barbarzyńskiej i okrutnej” próbują szukać sensu. Chcą zrozumieć.

Wycieczki do Indii.

Jednym z takich miejsc jest Kadźuraho. Zespół pięknych, kamiennych świątyń to jedno z bardziej niesamowitych zabytków. Znajduje się na liście UNESCO. Słynie z wyjątkowych erotycznych przedstawień. Ściany zewnętrzne są bogato zdobione, a jednym z tematów jest seks. Sceny przedstawione są śmiałe, wręcz pornograficzne. Można odnieść wrażenie, że autorzy tych przedstawień seks umieścili na ołtarzu. Znajdziemy tu rzeźby z tematami miłości lesbijskiej i seksu grupowego. Jest też scena zoofilii. Po co? W jakim celu?! Jak można coś takiego przedstawić na ścianach świątyń?!

Zobacz też: Kadźuraho - świątynie seksu.

Jedno z przedstawień dolnego fryzu

 

Europejczyk musi postawić takie pytania. W kulturze Zachodu między religią, a seksem jest potężna bariera. W dużym stopniu za sprawą Starego Testamentu radykalnie rozdzielamy te dwa obszary. Seksualność przez stulecia byłą czymś podejrzanym, zepchniętym w mrok, wstydliwym i dalekim od świątyń. Przypominam, że rewolucja seksualna w Europie, to dopiero druga połowa XX wieku. Wcześniej takie przedstawienia jak w Kadźuraho były nie tylko kulturowo potępiane, ale także prawnie zakazane. Do tego należy dodać upośledzoną pozycję kobiety (rola Ewy w historii świata zachodniego). Za jej sprawą seks był czymś niebezpiecznym moralnie, umiejscowionym bliżej diabła niż anioła. A przyjemność czerpana z seksu przez kobiety, to już absolutne zło.

Dlatego pierwsi Europejczycy (Brytyjczycy), którzy dotarli do Kadźuraho w XIX wieku przeżyli szok. Doświadczenie to przydarza się i dziś, przynajmniej części turystów.

Zobacz Kadźuraho na filmie z Indii

Kadźuraho miało szczęście. Prężny i bogaty ośrodek (stolica księstwa Candelów) upadł w okresie średniowiecza. Miasto opustoszało. Porosła go dżungla ukrywając przed czujnym okiem ortodoksyjnych muzułmanów. Gdyby tu dotarli, to na pewno nie przetrwałoby ono do dziś. Erotyczne przedstawienia były tak obrazoburcze, że musiałyby wywołać ostrą reakcję. Świątynie z Kadźuraho podzieliłyby los innych, wspaniałych budowli północnych Indii. Przetrwały dzięki dżungli.

Nastręczająca szczególnych trudności interpretacyjnych zoofilia

 Świątynie zostały wzniesione w X i XI wieku. Zachowało się nico ponad 20 z 85, które istniały tu kiedyś. Są świadectwem wspaniałej architektury dawnych Indii. Nazwa miasta pochodzi od słowa „khajura”, które oznacza palmę daktylową.

Turysta wobec tajemnicy Kadźuraho

Zewnętrzne ściany zdobione są kunsztownymi rzeźbami. Jednym z motywów jest całe seksualne spektrum: od wysublimowanej erotyki (wyższe, ważniejsze partie świątyń) po wyuzdany seks (nisko, blisko ziemi). Podziwiamy piękno kobiecego ciała. Wygimnastykowane tancerki, ubrane tylko w efektowną biżuterię, znajdują się na wyższych partiach elewacji (zatem wznioślejszych i godnych naśladowania). Zawsze przedstawione są w ruchu. Nigdy nie są ukazane statycznie. Nie stanowią tylko obrazu do oglądania (przedmiotu). Są częścią akcji i czerpią z niej przyjemność. (Różnią się pod tym względem od europejskich aktów).

Architektura hinduskiej świątyni nawiązuje do ciała kobiety. Schody to nogi, a drzwi odpowiadają wejściu do żeńskich narządów płciowych. Centrum świątyni, czyli odpowiednik naszego ołtarza, to macica! Tu tworzy się nowy człowiek, tu następuje jego duchowy wzrost (na wzór narodzin cielesnych). Mikrokosmos jest obrazem makrokosmosu. Kreacja nowego organizmu jest odzwierciedleniem kreacji świata. Życie to życie, planety, kosmosu czy pojedynczego człowieka. To jedno i to samo. W hinduskiej filozofii. Oto wyzwanie dla Europejczyka! Warto wybrać się do Kadźuraho by się z nim zmierzyć. Zobacz też artykuł o Tadź Mahal.

Tekst i zdjęcia: Krzysztof Matys.

Więcej artykułów o Indiach.